N I E U W S
Boekpresentatie: de bekeringsreis van Christina van Zweden
25 april 2022
Christina van Zweden (1626-1689) is de hoofdpersoon van het boek ‘Passage naar Rome’, dat op zaterdag 21 mei a.s. zal worden gepresenteerd in Boekhandel Livius de Zevensprong in Tilburg.
De avontuurlijke Zweedse vorstin is een van de ‘roemruchte reizigers’ van het Marikenpad. Zij zette halverwege de zeventiende eeuw Europa op stelten met haar opzienbarende bekeringsreis naar Rome. Net als Hugo de Groot krijgt zij binnenkort een eigen pad, de Via Christina. Het is de historische route waarlangs zij de reis van Stockholm via Brussel naar Rome ondernam. Boek en pad zijn van de hand van Frans Godfroy, de bedenker van het Marikenpad en het Hugo de Groot Pad.
De boekpresentatie op 21 mei begint om 17:00 uur. Adres: Boekhandel Livius de Zevensprong, Nieuwlandstraat 27, 5038 SL, Tilburg.
Als je erbij wilt zijn, meld je dan s.v.p. vooraf aan: info@liviusdezevensprong.nl.
Hugo de Groot Pad en Marikenpad onder één dak
24 april 2022
Het Hugo de Groot Pad en het Marikenpad (waar het Hugo de Groot Pad uit voortkwam) gaan samenwonen. Beide zijn ondergebracht in de Stichting Historische Routes, maar zij blijven wel elk hun eigen digitale domein behouden binnen de gezamenlijke website www.historischeroutes.nl.
Voor het gebruik van de websites verandert er weinig. De vertrouwde toegangs-url’s (www.hugodegrootpad.nl, www.marikenpad.nl en www.marikenpad.be) blijven van kracht. De websites zijn in grote lijnen hetzelfde gebleven. Wel zijn meteen enkele voorgenomen verbeteringen doorgevoerd.
Het belangrijkste verschil voor de gebruikers is dat de afzender van de beide nieuwsbrieven is veranderd: hugodegrootpad@historischeroutes.nl in plaats van info@hugodegrootpad.nl en marikenpad@historischeroutes.nl in plaats van info@marikenpad.nl.
Binnenkort wordt op www.historischeroutes.nl een derde pad gelanceerd: de Via Christina. Later meer hierover.
Musical Hugo de Groot opnieuw uitgesteld
1 juni 2021
De musical Hugo de Groot, die ter gelegenheid het Hugo de Grootjaar in de schouwburg van Gorinchem geprogrammeerd stond, is voor de tweede maal uitgesteld. De producent heeft dat besloten vanwege de beperkende coronamaatregelen die nog altijd van kracht zijn.
Weliswaar zijn vanaf 5 juni weer kleinschalige voorstellingen in schouwburgen en concertzalen mogelijk, maar het maximum van vijftig toeschouwers dat is gesteld, maakt dat het onhaalbaar is de musical nu op de planken te brengen. Testen voor toegang is voor producent ‘Goedemorgen Theaterproducties’ vanwege de onduidelijkheid en de omslachtigheid van de regels geen optie.
De voorstellingen waren al een keer uitgesteld. Aanvankelijk was het de bedoeling de musical te laten spelen in de tweede helft van maart rondom de 400e gedenkdag van de vlucht van Hugo de Groot uit Slot Loevestein op 22 maart. Toen gold nog een complete lockdown. Men hoopte dat in juni de theaters weer normaal konden draaien, maar dat blijkt niet het geval.
De geplande voorstellingen worden nu vier weken opgeschoven naar de periode 30 juni t/m 18 juli. Degenen die al kaartjes hebben, zijn geïnformeerd en krijgen een nieuwe datum aangeboden. Wie dan verhinderd is, kan met een voucher een ander moment kiezen of contact opnemen met de producent..
Nog niet alle voorstellingen zijn uitverkocht. Via de website van de producent kunnen nog tickets worden besteld.
Nieuwe app: gratis offline navigate volgt binnenkort
3 mei 2021
RouteYou, het platform waarop de etappes van het Hugo de Groot Pad zijn uitgezet, heeft een nieuwe app uitgebracht voor gebruik op smartphones. De oude app wordt niet meer ondersteund en wordt ook niet meer aangeboden. Helaas is nog niet alle functionaliteit van de oude app in de nieuwe app terug te vinden. Zo kon men met de oude app de etappes van het Hugo de Groot Pad gratis downloaden voor offline-gebruik. In de nieuwe app werkt dat nog niet. RouteYou belooft die functie deze maand alsnog toe te voegen.
Wie de oude app op zijn smartphone heeft staan, kan de vertrouwde functie gewoon blijven gebruiken. Wie op de nieuwe app is aangewezen, moet even geduld hebben, tenzij men een over een betaald Plus-abonnement of hoger beschikt. Wanneer de gratis offline-functie voor het Hugo de Groot Pad beschikbaar is, zullen we dat melden.
Zolang men zijn smartphone online heeft staan, werkt alles naar wens. Wel moet men, nog meer dan bij offline gebruik, vanwege het stroomverbruik rekening houden met de capaciteit van de batterij.
Het downloaden van gps-data voor apps en apparaten die daarvoor geschikt zijn, levert geen problemen op.
De nieuwe app wordt niet vanaf de Google of Apple store geïnstalleerd, maar rechtstreeks vanaf de website van RouteYou. Nadere uitleg hier.
MIJN VLUCHT – Liveblog Hugo de Groot
21 maart 2021
Hieronder heet van de naald de belevenissen van Hugo tijdens zijn vlucht van Loevestein naar Antwerpen, opgetekend door hemzelf. Het laatste nieuws staat telkens bovenaan. De teksten worden door Hugo in het Latijn aangeleverd en worden door de redactie in een ijltempo vertaald in modern Nederlands. Hier en daar blijft er door de haast misschien een flard Latijn hangen. We hopen niettemin dat de lezer het kan volgen.
Antwerpen, dinsdag 23 maart 1621, 12:45 uur.
Het is gelukt. Ik ben aangekomen in het huis van mijn vriend, de remonstrantse dominee Nicolaas Grevinkhoven in Antwerpen. We stonden bij hem aan de deur en op ons kloppen werd opengedaan door de dochter des huizes. Ik verzocht haar of ik haar vader kon spreken. ‘Vader, er vragen twee metselaars naar u’, riep zij naar binnen. ‘Laat ze even wachten’, antwoordde de predikant. Hij was juist bezig een kruidendrank voor zijn zieke echtgenote te bereiden. ‘Zeg maar dat het Grotius is’ zei ik. Toen Grevinkhoven dat hoorde, liet hij het drankje staan en vloog naar de hal. Mevrouw Grevinkhoven, zo ziek als ze was, stond op. Ze gunde zichzelf geen tijd om iets aan haar voeten te doen en kwam blootsvoets naar mij toe om me te omhelzen. Tranen liepen over onze wangen.
Ik mag hier voorlopig blijven.
Vanmiddag rust ik uit. Daarna ga ik brieven schrijven. De eerste brief gaat via vertrouwde kanalen naar Maria, die nog in Loevestein zit. Ik wil haar hierheen halen, of naar Parijs, mijn eerstvolgende reisdoel. Om dat mogelijk te maken zal ik ook Maurits moeten schrijven. Ik ben benieuwd of ik hem kan vermurwen Maria en de kinderen te laten gaan. Ik heb gehoord dat het hem slecht vergaat omdat hij wroeging heeft over de terechtstelling van Oldenbarnevelt. Misschien is hij bereid tot een gebaar, maar hem kennende zal hij tegenover de buitenwereld zijn gezicht niet willen verliezen.
Grevinkhoven zal de bekende courantier Abraham Verhoeven hier in Antwerpen verwittigen van mijn vlucht en hem uitnodigen het verhaal uit mijn mond te komen optekenen.
Ik kijk ernaar uit. Europa zal versteld staan!
Hugo
Post Scriptum.
Lectori Salutem,
Dit was het laatste bericht over mijn wonderbaarlijke vlucht dat ik jullie, 21e-eeuwers, heb toegezonden. Ik ben jullie oprecht erkentelijk voor de belangstelling en de aandacht. In het bijzonder dank ik de redactie van het naar mij genoemde pad voor het beschikbaar stellen van de tijdmachine waarmee dit mogelijk werd. Ik moet bekennen dat ik niet begrijp hoe die werkt: ik moet dat binnenkort eens onderzoeken. Misschien zal dan blijken dat het allemaal maar is verzonnen. Misschien bevind ik me, net als in de voorbije nacht in een kleine lichtcirkel die zich voortbeweegt door de tijd en verdwijnen mijn boodschappen in het grote zwarte gat om mij heen. Alleen jullie kunnen vaststellen of mijn verhaal ter bestemder plaatse is aangekomen.
Vaarwel!
Jullie,
Hugo
De Locht, dinsdag 23 maart, 8:30 uur.
We zijn in een herberg, de Broeiganshoeve in De Locht, en de geur van gebakken eieren met spek dringt in mijn neusgaten. Er is sinds vannacht een en ander gebeurd. Na Loveren ben ik op de kar af en toe in slaap gesukkeld, wat na zo’n vermoeiende dag natuurlijk geen wonder is, maar de hobbelige weg zorgde ervoor dat ik telkens weer wakker werd geschud. Dan zag ik alleen maar onze eigen verlichte cirkel en de weg die zich onder ons naar achteren bewoog. Buiten de lichtcirkel louter duisternis. In Hoogstraten, een stadje zonder ommuring, was er voor het eerst iets te zien door de ochtendschemering en de schaarse verlichting in woningen waar mensen vroeg opstonden. Er stond een enorm hoge kerktoren waar we langs reden. Het viel op dat de hoofdstraat met keien was bestraat, wat we nog nergens waren tegengekomen. Maar het geratel van de wielen van onze kar viel niet op, want er was al wat meer verkeer.
Daarna reden we naar Sint-Lenaarts, waar ook al een kerk met een opvallend hoge toren stond. Even buiten dat dorp kreeg ik de schrik van mijn leven. Net nu ik begon te denken dat ik mijn vlucht ongemerkt ging afmaken, kwam ons in de verte een groep bewapende ruiters tegemoet. Het was mijn bedoeling om tot in Antwerpen niet te worden ontdekt, zodat ik daar de wereld kond zou kunnen doen van mijn wonderbaarlijke ontsnapping. Ik ga er tenminste van uit dat ze ook in Loevestein nog steeds geen weet hebben van wat zich afspeelt door de list met de kaars die ik met Maria heb afgesproken. Maar nu dreigde dat toch allemaal anders te lopen. Wat zouden soldaten van de Spaanse Nederlanden vinden van een calvinist uit het noorden die bij nacht en ontij vermomd de grens over komt? En wat als ze zouden ontdekken dat ik Hugo de Groot ben? De remonstranten hebben weliswaar asiel in Waalwijk en Antwerpen, maar niet iedereen hier is daar blij mee en als protestant in paaps gebied word je toch al gauw als ongewenst vreemdeling beschouwd.
We werden aangehouden. Paspoortcontrole. Ik had de tegenwoordigheid van geest om eerst te vragen wie ik wel voor me had. Het waren soldaten van de Roode Roede, een corps van veldwachters die de wijde omgeving van Antwerpen moeten vrijwaren van gespuis. Ik vroeg beleefd of ik hun commandant kon spreken. Gelukkig was de soldaat die ik tegenover me had gewillig. Hij zou ons erheen brengen. De commandant houdt doorgaans hier zitting, in de Broeiganshoeve waar we ons nu bevinden.
De commandant vroeg me om me te legitimeren. Nu haalde ik mijn paspoort uit mijn schoen, waar ik het de hele reis bij me had gedragen. Terwijl ik het overhandigde vroeg ik om bescherming. De commandant viel bijna van zijn stoel van verbazing toen hij las wie hij voor zich had: Hugo Grotius, de grote staatsman en geleerde! Ik vertelde hem van mijn ontsnapping. Hij was vol bewondering. Hij bood me bescherming aan, en nu zitten we hier te wachten op ons ontbijt en op de paarden die hij voor ons laat halen. Mijn begeleider en ik zullen straks als ruiters verder reizen, weliswaar in onze metselaarspakken, maar comfortabel en veilig. Want we krijgen ook nog tot Antwerpen een escorte van een van zijn manschappen mee.
Wat een schitterende wending heeft mijn vlucht nu genomen!
Hugo
Baarle-Loveren, dinsdag 23 maart 1621, 02:00 uur.
We doorkruisen vanaf een punt halverwege Riel en Alphen tot Baarlebrug een stuk Staats gebied. Volgens de voerman is dat geen probleem. Hij zegt dat iedereen zo rijdt en dat het hier veilig is sinds twaalf jaar geleden het bestand is ingegaan. Deze route – onderdeel van de eeuwenoude Hanzeroute via ‘s-Hertogenbosch naar Antwerpen – wordt redelijk goed onderhouden en heeft voorzieningen zoals uitspanningen en herbergen. Wie hier Staats gebied wil vermijden, zou vanuit Tilburg over Turnhout moeten omrijden, en dat is qua wegdek en voorzieningen een onaantrekkelijk alternatief.
Rondom Baarle liggen allerlei snippers Staats en Spaans gebied door elkaar. Dat heeft in het begin van de oorlog veel lokale conflicten uitgelokt, maar sinds het bestand van 1609 heeft men hier een modus vivendi gevonden. Militair vertoon wordt door beide partijen zoveel mogelijk op afstand gehouden. De kans dat we hier door milities worden aangehouden is dan ook nagenoeg nihil. Bovendien worden we beschermd door de duisternis. Geen ruiter waagt zich in deze stikdonkere nacht.
We komen iets voorbij Baarle door Loveren, dat op een knooppunt van wegen ligt. Hier bevinden zich enkele herbergen, maar in dit nachtelijke uur is het er stil en zien we er geen licht meer branden. We vervolgen onze weg tussen het versnipperde gebied richting Hoogstraten, waar alles weer Spaans gebied is.
Hugo
Tilburg, maandag 22 maart 1621, 20:45 uur.
Ik sta hier in een hoekje van een overvolle herberg in het Brabantse dorp Tilburg. De voerman legde hier zonder enig overleg aan. Waarschijnlijk is dit een stamkroeg langs zijn route naar Antwerpen, want hij werd door bijna iedereen in een nogal merkwaardig taaltje begroet. ‘Heej!’ klonk het van alle kanten. Intussen heb ik ook klanten zien vertrekken. Men nam afscheid met ‘Haawdoe’. Een enkeling was wat langer van stof. Dan was het: ‘Alleej, haawdoe’ en één keer hoorde ik zelfs : ‘Alleej, haawdoe, salu war’ of klanken van gelijke strekking. Tegen mij zegt niemand wat. Misschien maar goed ook, want hoe zou ik me in dit koeterwaals moeten uitdrukken? De voerman staat nu een eindje verderop bij een groepje waar men elkaar hard op de schouders slaat en waar met tussenpozen wordt geschaterd van het lachen. Af en toe wordt er naar mij gekeken. Volgens mij zien ze dat ik verkleed ben.
Mijn gids heeft zo te zien geen moeite zich verstaanbaar te maken in de streektaal. Hij staat aan de toog om twee dagschotels te bestellen. We hebben afgesproken dat hij bestelt en dat ik betaal. Dat leek me de meest passende en makkelijke rolverdeling, maar bij nader inzien verwacht ik ook bij het afrekenen problemen. Mevrouw Daatselaer heeft me in Gorinchem een beurs met Spaans-Nederlands geld meegegeven. Ik heb de munten zojuist door mijn handen laten gaan, maar veel herken ik er niet van.
De reis vanaf Waalwijk is zonder problemen verlopen. Toen het eenmaal donker was, begreep ik het belang van de lantaarn die de voerman bij zich heeft. Soms kom je een paar mijl lang geen bewoning tegen en dan is het om ons heen aardedonker. We gaan dan als een soort verlichte cirkel stapvoets door de pikzwarte nacht. Straks als iedereen naar bed is en wij doorrijden, zullen we langs de weg helemaal geen verlichting meer tegenkomen.
Mijn reisgezel komt er weer aan. Ik ga eens even raad vragen over mijn muntvoorraad.
Hugo
Waalwijk, maandag 22 maart 1621, 17:45 uur.
De predikanten hebben mij gastvrij ontvangen. Het was een grote verrassing dat ik plotseling voor hun neus stond. Ze waren meteen in touw om me van dienst te zijn. Ik kreeg een maaltijd en een bed voor een hazenslaapje. Het zal in ieder geval iets helpen om de nacht straks goed door te komen. Omdat het vlakbij de Staatse grens toch nog gevaarlijk is, zal ik vannacht nog in een kar naar Antwerpen worden gebracht.
Als het goed is, wordt mijn ontsnapping in Loevestein voorlopig nog niet ontdekt. Ik heb namelijk met Maria afgesproken dat zij de kaars aansteekt en ’s avonds laat weer uitblaast, die ik altijd gebruik om bij te werken. Zo wordt mijn afwezigheid niet opgemerkt. Maar ja, als er iets misgaat, komen de soldaten van Maurits alsnog achter mij aan en dan durven ze gerust de grens bij Waalwijk te overschrijden om mij op te pakken.
Er is een voerman met een kar gevonden die me wil vervoeren. Aan hem hebben we wijsgemaakt dat ik een vermomde Hollander ben die op de vlucht is vanwege een faillissement. Voor hem kunnen we namelijk onmogelijk verborgen houden dat ik geen echte metselaar ben met mijn schrijvershanden en mijn beschaafde hooghollandse spraak.
Verder gaat Jan Lambertszoon terug naar Gorinchem, maar hij heeft hier een collega-metselaar gevonden die mij tot Antwerpen wil vergezellen. Hij gaat samen met mij in de kar. We vertrekken over een kwartiertje.
Van slapen zal niet veel terechtkomen, want het is de bedoeling om in één ruk door te rijden. Een voordeel is dat het waarschijnlijk een stikdonkere nacht wordt. Het is nieuwe maan en zwaarbewolkt. Dat betekent dat een eventuele achtervolging voor de ruiters van Maurits niet eenvoudig zal zijn.
Hugo
Drongelen, maandag 22 maart 1621, 16:00 uur.
Weer bevind ik me op een veerpont. Deze, tussen Drongelen op Staats gebied (Holland) en Waalwijk op Spaans gebied (Brabant), brengt me rechtstreeks in veiligheid. Toch heb ik een weemoedig gevoel. Omwille van mijn veiligheid moet ik de Republiek waarvoor ik heb gestreden en de reformatie waarvoor ik altijd pal heb gestaan, inruilen voor de bizarre wereld van het papisme. Gelukkig zijn de eersten waar ik straks aanklop mijn geloofsgenoten, de remonstrantse dominees. Toen Oldenbarnevelt twee jaar geleden werd onthoofd en ik gevangen werd genomen, werden zij naar Waalwijk verbannen als gevolg van de intolerante arrogantie van de Synode van Dordrecht en de machtshonger van Maurits.
Maar ik moet nu even opletten, want we landen aan.
Ik zet voet op Spaanse bodem…
Ik ben vrij!
Voorlopig althans.
Hugo
Land van Altena, maandag 22 maart 1621, 13:50 uur.
Jan Lambertszoon kende de weg! Jaja!
Niets klopte er van de route die hij had gekozen!
We kwamen voor een waterloop te staan waar we niet overheen konden, toen hij toegaf dat we waren verdwaald. Het kwam doordat hij altijd op de stand van de zon liep, zei hij, maar die ging nu achter een dik wolkendek schuil. Ik wond me natuurlijk enorm op over zijn betweterige zelfoverschatting, maar toch slikte ik mijn boosheid maar gauw in, want zelf zou ik helemaal niet weten welke kant ik uit zou moeten. Daar was hij nou juist voor meegegaan.
We zijn maar weer helemaal teruggelopen naar een kruising waar we waren afgeslagen. Nu zitten we volgens Lambertszoon wel op de goede weg, want hij herkende zojuist een molen en een boerderij.
Gelukkig hebben we geen soldaten gezien, en hoe verder we in zuidoostelijke richting gaan, des te minder kans is daarop. De ambtenaren en soldaten van Oranje die tussen Gorinchem en Breda reizen, komen niet in die hoek: die nemen het veer tussen Dussen en Capelle aan de zuidwestelijke kant, waar ze op Staats gebied blijven.
Hugo
Merwede, maandag 22 maart 1621, 12:00 uur.
Er moest flink worden onderhandeld met de veerman. Die wilde vanwege de harde wind niet uitvaren naar Sleeuwijk aan de overkant van de Merwede. Maar nu zit ik dan toch op de pont die daarheen vaart laverend tegen de zuidwester in. Ik probeer niet te gaan vomeren. Als dat toch gebeurt moet ik het overboord doen, heeft de schipper me gewaarschuwd, want hij wil geen pollutio op zijn schip.
Dat hij toch is uitgevaren komt doordat mijn helper, metselaar Jan Lambertszoon, hem heeft wijsgemaakt, dat we in het Land van Altena op zoek gaan naar goede stenen voor een bouwproject en dat hij die zou mogen vervoeren als hij ons ter wille zou zijn. Ik moet even uitleggen, dat de familie Daatselaer mij in een (veel te krap) metselaarspak heeft gehesen, zodat ik kan doorgaan voor een knechtje van Jan Lambertszoon.
Als we aan de overkant zijn, gaan we te voet van noordwest naar zuidoost door het Land van Altena naar het veer over de Maas bij Drongelen. Aan de overkant van de Maas ligt Waalwijk, dat bij Brabant hoort. Het is een soort roomse landtong in het calvinistische Holland. Daar heeft Maurits niets te zeggen, al overschrijden zijn soldaten regelmatig ‘per incidentem’ de grens.
Jan Lambertszoon weet de weg in het Land van Altena, dus dat komt wel goed. En nu maar hopen dat we geen soldaten van Maurits tegenkomen die mij door mijn vermomming heen herkennen…
Hugo
Gorinchem, maandag 22 maart 1621, 11:00 uur.
Pfff.
Het is gelukt. Maar ik ben wel geradbraakt. Figuurlijk dan, want we moeten natuurlijk juist voorkomen dat ik word geradbraakt, gevierendeeld of onthoofd (grapje).
Ik zit nu bij de familie Daatselaer in het achterhuis in mijn onderbroek op de kist te wachten tot die beste mevrouw Daatselaer terugkomt om me kleren te geven.
Even een paar data.
Hic et nunc is het maandag. Ik heb ergens een boek waarin staat hoe ik moet uitrekenen op welke dag van de week 22 maart over 400 jaar valt, maar dat heb ik natuurlijk niet bij de hand. Het zou best leuk zijn als het bij jullie ook maandag is.
Hic et nunc is het jaarmarkt. Dat komt goed uit, want in de drukte kan ik makkelijker wegkomen.
Hic et nunc hebben we verder te maken met tempestas depressionis (buiig weer). Het waait erg hard. Op de boot werd ik misselijk van de deining. Ik hoorde Elsje waarschuwen dat de kist wel overboord kon slaan. Dat had ze natuurlijk beter niet kunnen zeggen, want ik begon meteen peentjes te transpireren. Op een gegeven moment begon een soldaat die op de kist zat ertegenaan te schoppen. Ik hoorde Elsje ruzie met hem maken: hij zou de kist kunnen beschadigen.
Bij de wal aangekomen voelde ik hoe ik op de kade werd gekwakt. Daar moest ik een tijdje wachten, want Elsje liet eerst een berrie (draagbaar) komen waarmee de schipper en zijn zoon de kist naar de winkel van Daatselaaer zouden brengen. Onderweg voelde ik plotseling kriebel in mijn neus. In mijn mouw heb ik zachtjes geniest. De zoon van de schipper hoorde het. Hij zei tegen zijn vader dat hij een levend wezen in de kist meende te horen. Maar weet je wat die dekselse Elsje zei? ‘Ja duh, boeken hebben geest en leven!’
En zo zit ik hier dan te wachten hoe het verder gaat. Meneer en mevrouw Daatselaer hebben bedacht hoe ik veilig naar de overkant kan komen met behulp van hun lutherse vrienden. Ik heb veel bewondering voor hun schranderheid en hun moed, want als lutheranen worden zij door de dominees van het streng calvinistische Gorinchem net zo fel bestreden als de remonstranten die door de Synode van Dordrecht en Prins Maurits naar Waalwijk zijn verbannen. Daar hoop ik later vandaag te worden opgevangen.
Hugo
Loevestein, maandag 22 maart 1621, 9:00 uur.
Het is zo ver. Ik bevind me nu in de kist. Vanochtend ben ik op tijd opgestaan. Ik heb wat gegeten en gedronken. Niet teveel, want in de kist heb ik geen toilet.
Ik lig op mijn zij. Het Nieuwe Testament van Erpenius en een beetje gesponnen wol dienen als hoofdkussen. Het is hier aardedonker. Er komt een spleetje licht binnen door de kier van de deksel en het sleutelgat. De kist staat nog in mijn kamer. Zo meteen komen de soldaten de kist halen. Ik ben erop voorbereid dat ik dan door elkaar word geschud. Rondom mijn hoofd heeft Maria met boeken een soort van stootblokken gemaakt.
Elsje gaat straks mee op de boot om te zorgen dat alles goed gaat. Zij heeft de sleutel van de kist, en zij zal met aanwijzingen aan de soldaten proberen de kist, maar voor al mij ongeschonden naar de overkant te laten brengen. Als de kist veilig op de boot staat zal zij vanaf de Merwede met een doek wuiven naar het kasteel ten teken voor Maria dat alles volgens plan verloopt.
Welverdikkeme, het begint nu al benauwd te worden.
Stil, daar hoor ik de soldaten de trap op komen.
Tot later,
Hugo
Loevestein, zondag 21 maart 1621, 20:30 uur.
Hoe het bij jullie in 2021 is weet ik niet, maar het hic et nunc waarin ik mij bevind bestaat uit een sombere avond in een kille gevangenis. Zoals ik de afgelopen maanden trouwens talloze sombere avonden in deze kille gevangenis heb meegemaakt. Gelukkig heb ik mijn lieve vrouw Maria aan mijn zijde, die me de voorbije dagen grondig heeft voorbereid op het avontuur waartoe ze me heeft verleid: ontsnappen in de kist waar normaliter de boeken in worden vervoerd, die mijn vriend professor Erpenius mij toestuurt. Ik heb uren van haar moeten doorbrengen in de kist om te testen of het plan haalbaar is.
Van de redactie heb ik begrepen, dat jullie vierhonderd jaar later, nog altijd alles van het verhaal van de kist weten, dus ik zal hier verder niet teveel woorden aan vuil maken, maar laat ik wel dit zeggen: het is echt krap. Ik lig helemaal opgevouwen in mijn onderbroek en zonder schoenen, anders past het niet, liever gezegd anders pas ik niet.
Een mens is niet geschikt om in een boekenkist te worden vervoerd, maar ik moet toegeven dat het juist daarom misschien wel een heel slim idee was van mijn lieve Maria om mij op deze wijze het pand uit te smokkelen: die domme soldaten van Maurits komen natuurlijk niet op het idee dat ze mij straks naar buiten dragen. Lache… (Hier stond in het Latijn ‘ridere!’ We zijn zo vrij geweest dat in hedendaagse spreektaal om te zetten – red.)
Ik heb veel moeten oefenen om in de kist geen geluid te maken en niet te bewegen. Dat lukt inmiddels aardig, maar toch ben ik doodsbang dat ik morgen tijdens de overtocht over de Merwede moet niesen of – erger – een luide flatus moet laten. Misschien verbaast het jullie dat ik zulke elementaire zorgen heb, maar weet wel: ook het lijf van een genie doet wat het doet.
Het is de bedoeling dat ik aan de overkant in Gorinchem bij de familie Daatselaer, waar de kist altijd heen gaat, pas uit mijn benarde positie word bevrijd. Dan word ik vermomd en moet ik weer weer de rivier oversteken om met een helper door het Land van Altena naar Waalwijk te lopen, dat in rooms gebied ligt.
Twee keer de Merwede oversteken lijkt misschien omslachtig, maar dat heeft een dubbele reden: (primo) de kist gaat nu eenmaal altijd naar Gorinchem, dus nu ook, en (secundo) tussen Loevestein en het Land van Altena loopt een zijrivier van de Merwede, de Maas, dus oversteken moet ik toch.
Aangezien ik een gelovig man ben, ga ik nu in mijn avondgebedje steun afsmeken bij de Allerhoogste, en daarna ga ik proberen te slaap te vatten.
Hugo
Post Scriptum: Ik knijp hem als een ouwe dief. Duimen jullie voor me?
Na 400 jaar liveblog over Hugo’s vlucht
21 maart 2021
Het heeft even geduurd, maar we hebben het voor elkaar. Vier eeuwen na de geruchtmakende vlucht van Hugo de Groot kunnen we zijn avontuur via een liveblog volgen. Hugo zelf zal ons de komende dagen via deze website op de hoogte houden van zijn belevenissen. Hij volvoerde de vlucht van Loevestein naar Antwerpen op 22 en 23 maart 1621, morgen en overmorgen precies vierhonderd jaar geleden.
Aanvankelijk voelde hij er niets voor. ‘Veel te gevaarlijk’, vond hij. Toen we echter uitlegden dat zijn blog alleen bij 21e-eeuwers terecht kan komen en dus niet bij Prins Maurits en de zijnen, zwichtte hij. Voor hem speelde ook mee, dat hij de lockdown waarin wij zitten, en waardoor vrijwel alle publieksactiviteiten rond het jubileum van zijn avontuur zijn afgeblazen, sneu voor ons vond.
Er zaten wel wat haken en ogen aan het plan. Zo moest Hugo leren omgaan met een 21e-eeuwse smartphone. Zijn slimme echtgenote Maria van Reigersberg, die hem ook al had geleerd hoe hij zonder zonder zich te verraden een paar uur in de kist kon blijven liggen, leerde hem het apparaat te bedienen, en van gevaarlijke knoppen af te blijven. Vooral de knop waarmee ze het geluid heeft uitgezet mag niet worden beroerd, want daarmee zou hij zich in de kist kunnen verraden.
Een ander puntje was dat Hugo zijn berichten per se in het Latijn wilde schrijven, waarbij hij de woordjes ‘per se’ met enige nadruk uitsprak, alsof hij ons postuum wilde bijbrengen dat dat dit geen Frans is zoals veel mensen denken, maar Latijn (dus niet ‘per sé’ maar ‘per se’). Omdat niet al onze lezers die taal machtig zijn, zal de redactie de teksten van Hugo in modern Nederlands vertalen.
De afspraak is dat Hugo vanavond voor het slapen gaan zijn eerste bericht doorstuurt, waarin hij ons bijpraat over de voorbereidingen die hij samen met zijn vrouw Maria en zijn dienstmeisje Elsje van Houweningen heeft getroffen.
Houd de alerts in de gaten!
Locatie oprichting Remonstrantse Broederschap gevonden
16 maart 2021
Het Antwerpse huis waar in 1619 de Remonstrantse Broederschap werd opgericht, is gelokaliseerd. Het stond niet aan de Meirbrug zoals tot nu toe werd gedacht, maar enkele honderden meters ten noorden daarvan aan de Korte Nieuwstraat. De Antwerpse historicus Guido Marnef heeft dat achterhaald uit de correspondentie van de toenmalige bewoner, de juwelier en muntmeester Arnout (de) Witte. De vondst heeft rechtstreekse gevolgen voor het Hugo de Groot Pad, omdat de woning van (De) Witte het eindpunt is van de route. Op de website zijn de routekaarten voor fietsers en wandelaars aangepast.
De resultaten van Marnefs onderzoek werden afgelopen jaar gepubliceerd in de brochure Remonstranten in Antwerpen 1619-2019, uitgegeven door het Arminius Instituut in Amsterdam: ‘Arnout de Witte – de man die gastvrijheid verleende aan de remonstranten – was een welstellende diamantslijper – en mogelijk ook juwelier – die in de Korte Nieuwstraat in het huis “In de Drye Gouden Coppen” gelegen naast het Sint-Annagodshuis, woonde.’ Het huis bestaat niet meer. Er bevindt zich tegenwoordig een café. Het naastgelegen Sint-Annagodshuis staat er nog wel.
Bij de reconstructie van de route en het verhaal van Hugo’s vlucht, beschreven in het boek Hugo de Groot Pad, werd er van uitgegaan dat het huis van Witte ergens aan de Meirbrug stond. De bron van deze informatie is een publicatie uit 1933 Brabant in ’t verweer door literatuurhistoricus Maurits Sabbe, waarin de geschiedenis van de remonstrantse predikanten in Antwerpse ballingschap werd beschreven. Hij vermeldde het huis aan de Meirbrug als het adres waar de leider van de Arminianen, dominee Wtenbogaert, in het najaar van 1618 onderdak kreeg van de lutherse Arnout (de) Witte, en duidde het huis van (De) Witte tevens aan als locatie van de oprichtingsvergadering een jaar later van de Remonstrantse Broederschap. Het onderzoek van Marnef toont nu aan dat daar waarschijnlijk een verhuizing tussen heeft gezeten.
Dat het Hugo de Groot Pad eindigt bij de plek waar de Remonstrantse Broederschap werd gesticht, is overigens een noodoplossing in een andere historische kwestie, die nog om een oplossing vraagt: waar bevond zich in Antwerpen de woning van de remonstrantse predikant Nicolaas Grevinkhoven? Dat was namelijk het adres waar Hugo de Groot op 23 maart 1621 – over een week precies 400 jaar geleden – onderdak vond na zijn avontuurlijke vlucht uit Slot Loevestein. Wie het weet mag het zeggen.
Musical Hugo de Groot jaar uitgesteld
25 februari 2021
De musical ‘Hugo de Groot’, die van 11 t/m 22 maart 2021 in de schouwburg van Gorinchem geprogrammeerd stond, is vanwege de corona-crisis uitgesteld. Voorlopig rekent men erop dat de voorstellingen in juni kunnen doorgaan.
Voor de producenten en acteurs is het een forse tegenvaller dat de musical niet kan worden gespeeld in de maand waarin wordt herdacht dat Hugo de Groot 400 jaar geleden uit Slot Loevestein ontsnapte. Hij wist aan zijn gevangenschap te ontkomen in de nacht van 22 op 23 maart 1621.
De musical is niet het enige evenement in het kader van het Hugo de Grootjaar, dat door het virus inde wielen wordt gereden. Slot Loevestein en de gemeente Gorinchem hadden een reeks activiteiten in maart gepland die niet kunnen doorgaan. Ook een wielerevenement dat het Hugo de Groot Pad op zaterdag 20 maart had willen organiseren is afgelast.
Hier de website van de musical.
Hier een voorproefje uit de musical.
‘Delftse kist mogelijk de echte’
4 maart 2020
De onderzoekers van het tv-programma ‘Historisch bewijs’ (AVROTROS) hebben vastgesteld dat van de drie ‘kisten van Hugo de Groot’ – die van het Rijksmuseum, Museum Prinsenhof en Loevestein – alleen die van de Prinsenhof de echte kan zijn. Al is het dan met de nodige vraagtekens.
Dat de kist van Loevestein niet de echte is stond al jaren vast. Het ging dus tussen de Amsterdamse en de Delftse kist. Met diverse technieken, waaronder zeer geavanceerd jaarringenonderzoek, werd vastgesteld dat beide kisten qua ouderdom in aanmerking komen. Toch viel de kist van het Rijksmuseum af, omdat die veel te groot is voor de beschrijving die in het vluchtverhaal wordt gegeven. De afmetingen van de Delftse kist voldoen daar wel aan.
Onduidelijke herkomst
Wel blijft de herkomst schimmig. Pas in de 19e eeuw kwam de kist van Delft boven water uit het bezit van nazaten van De Groots familie. De bijgeleverde lijst van overerving is toen pas opgesteld en niet voorzien van bewijsstukken.
Tegelijkertijd weten we uit de briefwisseling tussen Hugo en zijn broer Willem dat de kist al tijdens Hugo’s leven kwijtraakte. Waarschijnlijk door diefstal, schrijft Willem aan Hugo. Dat was in 2013 voor Museum Prinsenhof nog reden om niet verder te gaan met een opgestart echtheidsonderzoek naar aanleiding van de toenmalige restauratie.
Op basis van de conclusie van het nieuwste onderzoek gaat men er nu van uit, dat van de drie museumkisten die van Delft in ieder geval het enig overgebleven exemplaar is dat nog kans heeft de echte te zijn.
Link: eindconclusie van het onderzoek.
Welke kist? AVROTROS gaat historisch bewijs leveren
1 maart 2020
Welke kist was de echte kist waarin Hugo de Groot ontsnapte? Die van het Rijksmuseum, Museum Prinsenhof of Loevestein? AVROTROS buigt zich opnieuw over de kwestie, die ruim twee jaar geleden ook al opdook in het tv-programma ‘Het pronkstuk van Nederland’.
Eigenlijk wisten de makers van dat programma al dat waarschijnlijk geen van de drie kisten de echte is. Dat gaven ze toen op de website van ‘het Pronkstuk’ toe. Het staat namelijk vast dat broer Willem de kist al tijdens Hugo’s leven kwijtraakte. Toch wordt alles nog eens uit de kast gehaald om de kwestie aan de hand van wetenschappelijk onderzoek voor eens en voor altijd de wereld uit te helpen in de eerste aflevering van een nieuwe programmaserie ‘Historisch Bewijs’.
De programmamakers beloven onder meer jaarringenanalyse en forensisch onderzoek. En ‘in het lab doen DNA-experts interessante ontdekkingen’.
‘Historisch bewijs’, woensdag 4 maart 2020, 20:30 uur, NPO 2.
Nog geen ‘sorry’ voor vervolging remonstranten
8 mei 2019
De Protestantse Kerk in Nederland (PKN) ‘erkent het leed’ dat de remonstranten vier eeuwen geleden is aangedaan doordat ze werden verbannen. Maar er wordt geen ‘sorry’ uitgesproken. De oprichting van de Remonstrantse Broederschap in Antwerpen in 1619 was het rechtstreekse gevolg van die verbanning op last van de Dordtse Synode. Hugo de Groot en de zijnen werden vanwege het toenmalige conflict gearresteerd.
Vandaag spreekt de voorman van de PKN, René de Reuver, als gast bij de jubileumbijeenkomst van de remonstranten uit, dat de toenmalige kerkscheuring ‘een pijnlijk’ moment is geweest. Zelfs zo’n bescheiden gebaar is in de afgelopen vier eeuwen niet eerder van calvinistische zijde gemaakt.
In 1619 legde de Dortdtse Synode hun antiremonstrantse opvattingen vast in de ‘Dordtse Leerregels’, die tot op de dag van vandaag van kracht zijn. Bij de fusie van de protestantse kerken in 2004 werden ze overgenomen in de uitgangspunten van de PKN. Dat was een concessie aan de orthodoxe minderheid, want daarbuiten worden de regels nauwelijks meer beleden.
Voorlopig staan de Dordtse Leerregels een volledige verzoening nog in de weg.
Gewijzigde knooppunten tussen Baarle en Hoogstraten
7 april 2019
Wie de routebeschrijvingen uit het boek ‘Hugo de Groot Pad’ gebruikt, wordt aangeraden kennis te nemen van de aanwijzingen bij etappe 5 voor wandelaars en toerfietsers op deze site. Er zijn namelijk enkele wandelknooppunten veranderd, waar het boek naar verwijst.
De wijzigingen hebben geen gevolgen voor de online routebeschrijvingen en de GPS-downloads, omdat die geen gebruik maken van het knooppuntennet.
Update entree Antwerpen
18 februari 2019
De omleidingen bij de binnenkomst van Antwerpen vanuit Merksem zijn verleden tijd. De omvangrijke reconstructie rond de IJzerlaanbrug is in september 2018 afgesloten. De online-routekaarten van het Hugo de Groot Pad zijn aangepast aan de uiteindelijke situatie. De routekaarten en de routeaanwijzingen in het boek waren al aan de nieuwe situatie aangepast.
De oude IJzerlaanbrug is vervangen door een hypermoderne fiets- en voetgangersbrug over het Albertkanaal. Vandaar brengt een gloednieuw fietspad je rechtstreeks naar de eeuwenoude toegangswegen tot Antwerpen.
Wie de routebeschrijvingen van het boek gebruikt hoeft zich geen zorgen te maken. Bij de samenstelling van het boek is al vooruitgelopen op de afronding van de werkzaamheden. Daarbij zijn geen afwijkingen opgetreden, dus die routeaanwijzingen kloppen.
De RouteYou-kaarten op de website zijn wel aangepast. Als je die gebruikt op een gps-apparaat of je smartphone, doe je er verstandig aan eventuele downloads waarin Antwerpen voorkomt te vervangen. Gebruik je de navigatie van RouteYou onderweg alleen online, dan hoef je geen actie te ondernemen, omdat je automatisch de aangepaste route op je scherm krijgt.
24 februari boekpresentatie in Tilburg
14 februari 2018
Boekhandel Livius de Zevensprong in Tilburg organiseert zaterdagmiddag 24 februari een presentatie van het Hugo de Groot Pad. De bedenker van het pad Frans Godfroy zal een lezing houden over het pad en het boek.
Aansluitend aan de lezing wordt het glas geheven en kan het boek worden aangeschaft en gesigneerd. De toegang is vrij. Wel het verzoek om zich van tevoren hier aan te melden.
Het programma begint om 17:00 uur.
Adres: Boekhandel Livius de Zevensprong, Nieuwlandstraat 27, 5038 SL Tilburg.
Boekenkist weggestemd
23 januari 2018
Nederland is behoed voor de uitverkiezing van een niet bestaand Nationaal Pronkstuk. De boekenkist waarin Hugo de Groot ontsnapte was daarvoor genomineerd, maar waarschijnlijk is daar in de 17e eeuw al de kachel mee aangemaakt. De nominatie heeft het niet gehaald.
In het programma van AVRO/TROS werd gisteravond bekendgemaakt welke drie van de tien voorwerpen uit de categorie ‘erfgoed’ waren uitverkoren om door te gaan voor de hoofdprijs. De kist van Hugo zat daar niet bij. De kijkers hadden per internetverkiezing de voorkeur gegeven aan Delfts Blauw, het Plakkaat van Verlatinghe en het Dagboek van Anne Frank. Naast museumvoorwerpen uit de categorie ‘erfgoed’ dingen voorwerpen uit de categorieën ‘kunst’ en ‘design’ mee.
Nepkisten
Met de stemming is in ieder geval voorkomen dat musea zouden moeten ruziën over de plaquette die eind deze week aan het winnende museumstuk zal worden toegekend. Er zijn drie Nederlandse musea die een ‘boekenkist van Hugo de Groot’ tentoonstellen: Rijksmuseum Amsterdam, Slot Loevestein en het Prinsenhof in Delft. Bovendien duiken regelmatig claims op van particulieren die zeggen de kist te bezitten. Zo beweerde schrijfster Charlotte Mutsaers onlangs dat zij bij het opruimen van de boedel van haar overleden broer een grote verzameling porno aantrof in de kist van Hugo de Groot, die een erfstuk van de familie zou zijn.
Het staat nagenoeg vast dat geen van die kisten de echte kist van Hugo de Groot is.
Nieuw: echt uit Loevestein ontsnappen
26 december 2017
Vanaf deze week heeft Slot Loevestein een escape room. Dankzij deze nieuwe attractie kun je de vlucht van Hugo de Groot op de originele locatie naspelen.
Om te ontsnappen moeten de deelnemers in hun cel in de poorttoren raadsels en puzzels oplossen. Directeur Ien Stijns van Slot Loevestein zegt erover: ‘Met de escape room willen we bezoekers van deze tijd, zowel jong als oud, de ervaring laten ondergaan van wat het betekent om daadwerkelijk opgesloten te zijn omdat je een eigen mening hebt. Een mening die kan afwijken van de mening van een ander, maar daarmee niet fout of goed is. Daarnaast willen wij ook mensen prikkelen om naar Loevestein te komen en de rijke geschiedenis zelf te ervaren.’
‘Wil de echte kist opstaan?’
20 december 2017
Kan iemand er nog een touw aan vastknopen? Of de echte kist maar wil opstaan, verzocht presentator Jort Kelder gisteravond in de tweede voorstelronde van het tv-gezelschapsspel ‘Het pronkstuk van Nederland’.
De boekenkist van Hugo de Groot is een van de genomineerde voorwerpen voor de verkiezing in januari van het nationale pronkstuk, ook al erkennen de samenstellers op de website van het programma, dat de kist waarschijnlijk vier eeuwen geleden verloren is gegaan.
Op het televisiescherm wordt het er niet duidelijker op als er onder het filmpje staat te lezen: ‘Boekenkist van Hugo de Groot. Museum Prinsenhof Delft’. Kelder vertelt intussen: ‘Maar ja, welke kist? Er is er dus eentje in Loevestein, het slot waar hij van ontsnapte. Er ligt er een bij het Prinsenhof in Delft, weet u wel waar Willem van Oranje werd vermoord. En eentje in het Rijksmuseum. En misschien nog wel meer. Wil de echte kist opstaan?’
De meest waarschijnlijke optie, de verdwijning van de kist, wordt in de uitzending verzwegen.
Wordt vervolgd.
Fictieve kist genomineerd als ‘pronkstuk van Nederland’
18 december 2017
De boekenkist waarin Hugo de Groot ontsnapte uit Loevestein is genomineerd als ‘Het pronkstuk van Nederland’. Het feit dat de kist al tijdens Hugo’s leven verloren raakte, heeft de organisatoren van de tv-verkiezing niet kunnen weerhouden.
Op de website van het programma, waar kijkers kunnen stemmen, wordt toegegeven dat maar liefst drie Nederlandse musea (Rijksmuseum, Prinsenhof en Loevestein) een ‘kist van Hugo de Groot’ in hun collectie hebben en dat waarschijnlijk geen van deze kisten de echte is, omdat het originele exemplaar al tijdens het leven van Hugo verloren is gegaan. ‘Maar dat maakt het verhaal niet minder bijzonder’, zo wordt eraan toegevoegd.
De nominatie heeft de zegen van een team van experts, waaronder prof. Herman Pleij, die als ‘connaisseur’ van het cultureel erfgoed aan het programma is toegevoegd.
Authentieke concurrenten
Er is dus een reële kans dat Nederland straks een niet bestaand nationaal pronkstuk heeft. In de categorie erfgoed moet de denkbeeldige boekenkist het opnemen tegen negen authentieke concurrenten, waaronder originele akten in het Nationaal Archief van de Unie van Utrecht, het Plakkaat van Verlatinghe, de Vrede van Münster en de Grondwetsherziening van 1848. Of die genoeg tot de verbeelding van de kijkers zullen spreken is de vraag. Tegen het Wilhelmus (Koninklijke Bibliotheek) of het Dagboek van Anne Frank (Anne Frank Huis) zal de verdwenen kist het misschien moeilijker krijgen.
Over een maand weten we meer. Op 22 januari wordt bekend gemaakt welke drie items van elke categorie overblijven. Uit die drie wordt in de dagen daarna een finalist gekozen. Op 26 januari nemen de drie finalisten het tegen elkaar op.
Weer een kist van Hugo de Groot
30 oktober 2017
De nieuwste claim komt van Charlotte Mutsaers. In haar pas verschenen roman Harnas van Hansaplast schrijft ze over de vondst van een enorme hoeveelheid porno bij haar in 2001 in eenzaamheid overleden broer Barend. De pornoverzameling zat volgens de schrijfster grotendeels in ‘de enige echte boekenkist van Hugo de Groot’, die zich in het door Barend bewoonde ouderlijk huis bevond.
Mutsaers is niet de eerste die zegt de enige echte in bezit te hebben. Velen gingen haar voor. Zo verkocht Jacob Klinkhamer eind 18e eeuw prenten van de bij hem berustende ‘originele’ kist voor toen niet kinderachtige bedrag van 16 gulden per stuk.
In 2013 zamelde het Delftse museum het Prinsenhof 2100 euro in voor de restauratie van de ‘enige echte’ boekenkist van de Groot in bezit van het museum, en rechtstreeks afkomstig van de familie van De Groot. Nog tijdens de herstelwerkzaamheden kwam vast te staan dat het de kist waarin Hugo de Groot uit Loevestein ontsnapte niet kon zijn. De familie raakte de kist namelijk al tijdens Hugo’s leven kwijt.
Dat weerhoudt het museum er niet van de kist nog altijd als ‘topstuk’ van de canon van Nederland te presenteren (www.canonvannederland.nl). Ze weten in Delft best dat het eigenlijk niet klopt, dus wordt het in een laf smoesje zo geformuleerd: ‘Van deze kist wordt verteld dat hij gebruikt is bij de ontsnapping’.
Niet te koop
Hoe het precies zit met de kist van de familie Mutsaers blijft voorlopig in nevelen gehuld. Charlotte zegt er in een interview in de Volkskrant (28 oktober 2017) alleen dit over: ‘Mijn vader had de officiële documenten, en die zijn allemaal geverifieerd. Anders had het Rijksmuseum destijds, toen mijn vader nog leefde, ook niet zo zijn best gedaan om de kist van ons te kopen.’ Ze wil niet zeggen waar de kist nu is: ‘Dat krijg je niet te horen. Ik kan je alleen zeggen dat mijn zus en ik de kist niet verkopen.’
Het is ontegenzeggelijk een tot de verbeelding sprekend verhaal: de kist van Hugo als bergplaats voor porno. Maar helaas, de kist waarmee Hugo ontsnapte is er gewoon niet meer, zo heeft het onderzoek van 2013 uitgewezen.
Meer over de lange rij ‘enige echte’ kisten van Hugo de Groot in het boek Hugo de Groot Pad, historische wandel- en fietsroute, dat binnenkort verschijnt.
21 en 22 oktober riddertoernooi Loevestein
17 oktober 2017
Toegangsprijs is inclusief een bezoek aan het kasteel en toegang tot het festivalterrein.
Volwassenen: € 13,50
Kinderen 4 t/m 18 jaar: € 9,00
Kinderen 0 t/m 3 jaar: gratis
Museumkaart: gratis
Meer informatie hier.
Binnenkort: het boek
8 oktober 2017
Naar verwachting medio november zal bij Uitgeverij IJzer het boek ‘Hugo de Groot Pad / Wandel- en fietsroute van Loevestein naar Antwerpen’ verschijnen.
Nadere informatie volgt